[PORADNIK] Broszura MiFID. Każdy musi mieć, nie każdy wie… Jak przygotować dokument informacyjny dla klienta

Pakiet MiFID2 nałożył na firmy inwestycyjne oraz banki szczególne obowiązki w zakresie rzetelnego, profesjonalnego i niewprowadzającego w błąd informowania klienta. Jednym z takich obowiązków jest przekazywanie klientom (przed świadczeniem usługi) pakietu informacji o firmie, usługach, wybranych procedurach oraz oferowanych produktach. Taki obowiązek firmy najczęściej spełniają poprzez przekazanie i zamieszczenie na stronie internetowej dokumentu, który nosi różne nazwy, np. broszura MiFID, informacja MiFID czy informacja o firmie. W niniejszym artykule wskażę podstawowe zasady tworzenia oraz zakres informacji, który musi się w takim dokumencie znaleźć.

Ogólny obowiązek informowania klienta wynika z art 46 i 47 Rozporządzenia 2017/565. Wymogi w tym zakresie przewiduje również art. 83c (w szczególności ust. 4) ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Niezależnie od zakresu informacji powyższe przepisy wymagają, aby te informacje były przekazywane w określony sposób.

Jak informować klienta?

W tym kontekście bardzo pomocny jest art. 44 Rozporządzenia 2017/565. Podstawowym wymogiem jest przekazywanie informacji dokładnych i w sposób rzetelny oraz profesjonalny. Muszą być one również odpowiednie i zrozumiałe dla przeciętnego przedstawiciela grupy (grupy docelowej czy kategorii klienta – profesjonalny lub detaliczny). W praktyce nie można więc stosować nadmiernie technicznego żargonu, choć oczywiście to ograniczenie nie ma zastosowania do klientów profesjonalnych (przynajmniej nie w takim samym zakresie).

Nie można również ukrywać lub umniejszać, ani nie przedstawiać w sposób niejasnych istotnych elementów, stwierdzeń lub ostrzeżeń. Praktyka polegająca na stosowaniu mniejszej czcionki w przypadku ostrzeżeń dotyczących np. ryzyka utraty środków nie mogą mieć więc miejsca. Rozporządzenie 1286/2014 (popularne PRIIPS) stawia podobne wymagania wobec tzw. Key Information Documents.

Wśród innych wymogów wymienić należy konieczność przedstawiania informacji w tym samym języku, w którym klient otrzymuje wszystkie inne informacje i dokumenty (oczywiście z wyłączeniem sytuacji, gdy uzgodniono inaczej). Informacje muszą być również aktualne i co bardzo ważne – dostosowane do środka porozumiewania się. Jeżeli więc przekazujemy informacje (wykraczamy tutaj poza tematykę broszury MiFID) np. poprzez sms’y, to powinniśmy unikać nadmiernie rozbudowanych wiadomości tekstowych na rzecz odnośników (linków) do stosownych informacji.

Rozporządzenie 2017/565 stawia również inne wymogi wobec informowania klientów, ale wykracza to już poza tematykę artykułu. Do tej kwestii z pewnością jeszcze wrócę, w szczególności w kontekście opracowywania materiałów marketingowych i handlowych.

Jest jeszcze aspekt techniczny. Dokument MiFID przekazujemy na trwałym nośniku lub poprzez www (jeżeli nie stanowi ona trwałego nośnika). Przekazujemy go w stosownym czasie przed świadczeniem usługi, a więc tak aby klient miał czas się z nim zapoznać.

A jak powinien wyglądać wzorcowy dokument?

Od razu podkreślę, że zakres informacji zawarty w mojej propozycji jest nieco szerszy niż wymagają tego przepisy.

Układ samego dokumentu powinien zawierać wstęp (ogólne informacje o pakiecie MiFID2, w tym relewantnych aktach prawnych oraz dlaczego ten dokument w ogóle przekazujemy), rozwinięcia, czyli informacji szczegółowych oraz zakończenia (ostrzeżeń i ewentualnych disclaimerów). Przypomnę tylko, że powinniśmy unikać boldów, italiców czy podkreśleń, chyba że jest to absolutnie potrzebne. Dokument musi być przede wszystkim czytelny!

A z czego powinien się składać?

Tak jak wspomniałem z ogólnych informacji o pakiecie. Następnie prezentujemy informacje o firmie (inwestycyjnej lub banku) wraz ze wskazaniem danych dotyczących posiadanego zezwolenia (w tym jego zakresu) oraz organu, który sprawuje nad podmiotem nadzór (wraz z danymi teleadresowymi).

Klientowi należy również przekazać informacje odnośnie sposobu komunikacji, tj. stosowanych językach oraz formach dopuszczalnego kontaktu. Obejmuje to również kwestie dotyczące przyjmowania i przekazywania zleceń, co ma szczególne znaczenie przy kontakcie telefonicznym. W takim przypadku konieczne jest również poinformowanie, że rozmowy są nagrywane i mogą być udostępnianie przez okres 5 lub 7 lat (przy żądaniu KNF).

Dalej powinny znaleźć się informacje odnośnie zakresu usług oraz oferty produktowej, przy czym pakiet MiFID2 wymaga odrębnego dokumentu – opisu instrumentów finansowych – do przekazania klientowi, więc nie ma potrzeby tworzyć nadmiernie rozbudowanych treści w tym obszarze. Wystarczą ogólne opisy i odesłanie do tego właśnie dokumentu. Z tym wiąże się również obowiązek wskazania obowiązków sprawozdawczych względem klienta.

Ważne jest również poinformowanie o ewentualnych systemach gwarancji wypłaty środków czy systemach rekompensat, np. ochronie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

Ważnym elementem jest również wskazanie ogólnego opisu polityki przeciwdziałania konfliktom interesów (w praktyce jest to wyciąg z pełnej polityk, który zawiera przykłady potencjalnych konfliktów oraz środki podejmowane w celu ich wyeliminowania).

Rekomendowane jest również zamieszczenie informacji o sposobie składania reklamacji (również skrótowy opis), stosowanych zasadach w obszarze polityki wykonywania zleceń i działania w najlepiej pojętym interesie klienta, nawet poprzez odesłanie do właściwych dokumentów.

Sugeruję również wskazanie dokumentów, które zostaną klientowi przekazane i na których stosowanie musi się on zgodzić przed świadczeniem usługi, nawet jeżeli taka lista znajduje się już w samej umowie z firmą inwestycyjną lub bankiem.

Istotne jest również wskazanie na koszty i opłaty, tym bardziej że na instytucji ciąży obowiązek przekazywania tabeli opłat i prowizji (również ex ante). Można tutaj zrobić stosowane odniesienie do dokumentu.

Wspomniane ostrzeżenia i disclaimery, to nic innego jak poinformowanie klienta, że dokument ma charakter informacyjny. Można oczywiście stosować inne klauzule, o ile są one dopuszczalne i wiążące.

Czy to wszystko?

Zasadniczo tak. Pamiętajmy, że dokument nie może być nadmiernie rozbudowany. Ma on pozwolić klientowi na zapoznanie się z podstawowymi informacjami o firmie, prawach i obowiązkach. Szczegółowe informacje o ryzykach znajdą się w odrębnych dokumentach przekazywanych klientowi. Dokument nie powinien przekraczać 10 stron. Odpowiednie informacje lub ich krótsze opisy mogą się znaleźć na stronie internetowej instytucji. Przygotowanie dobrego dokumentu MiFID to nie tylko spełnienie wymogu prawnego. To także komfort klienta i spełnienie ważnych obowiązków informacyjnych względem niego. 

I jeszcze o zarządzaniu portfelami…

Na marginesie chciałbym tylko wskazać, że zakres informacji, który powinien znaleźć się w broszurze jest nieco szerszy w przypadku oferowania usług zarządzania portfelami. Zakres ten został określony w art. 47 ust. 2 i 3 Rozporządzenia 2017/565. To również temat na inny artykuł.