Międzynarodowy Fundusz Walutowy o tworzeniu ekosystemu prawnego dla fintechów, czyli raport Institutional Arrangements for Fintech Regulation…

Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF) opublikował w ostatni piątek bardzo ciekawy dokument poświęcony tworzeniu regulacji dla fintechów. Institutional Arrangements for Fintech Regulation and Supervision to świetna wskazówka w zakresie tworzenia ekosystemów dla innowacji finansowych, co może być szczególnie przydatne wobec planów utworzenia takowego w Polsce (więcej w tym artykule). Autorzy dokumentu wyraźnie podkreślają, że stworzenie odpowiednich ram instytucjonalnych i regulacyjnych jest podstawą dla dalszego rozwoju fintechów, ale i celów statutowych „agencji” państwowych. Przejdźmy przez rekomendacje ekspertów IMF.

Sam dokument nie jest raczej kierowany do „rynku” a instytucji i organów odpowiedzialnych za legislację czy nadzór, a więc m.in. ministerstw czy organów nadzoru jak KNF. Warto jednak spojrzeć na konkretne przykłady (m.in. UK, Hong Kong czy Singapur) tego jak można stworzyć przyjazny fintechom ekosystem prawno-regulacyjny.

Podział zadań

Na świecie nie ma jednego idealnego modelu podziału zadań pomiędzy poszczególne organy publiczne. Jedno jest jednak pewne, Ministerstwa Finansów odpowiadają zazwyczaj za koordynację polityki względem fintechów i nierzadko odpowiadają za podejmowanie inicjatyw (abstrahując od inicjatywy legislacyjnej) na rzecz tworzenia odpowiednich ram rozwoju innowacji finansowych.

Jeżeli chodzi o organy nadzoru to nie ma chwili obecnej tendencji do zmiany już istniejących „mandatów”. Organy te zazwyczaj sprawują nadzór zarówno nad tzw. „incumbents” (jak np. banki), jak i nowymi podmiotami. Za kwestie związane z egzekwowaniem prawa odpowiadają odpowiednie organy, które jednak coraz częściej (i silniej) współpracują z organami nadzoru.

Co ciekawe, autorzy raportu zwracają uwagę na pewną lukę związaną z fintechami. Chodzi mianowicie o telekomy, które w niektórych jurysdykcjach coraz silniej „rozpychają” się na rynku usług finansowych (u nas zauważalny jest raczej trend odwrotny). W tych jurysdykcjach nierzadko brakuje odpowiedniego nadzoru, który ujmowałby kwestie regulacyjne sektora telekomunikacyjnego i finansowego. Brakuje też koordynacji.

Obecnie trwa też proces oceny istniejących rozwiązań pod kątem ewentualnych zmian dostosowujących do zmieniającego się otoczenia technologicznego. Eksperci IMF wskazują jednak, że nie oczekują rewolucyjnych zmian w tym zakresie. Zainteresowanie fintechami można też zrealizować na kilka sposobów, m.in.:

1.     Poprzez tworzenie oddzielnych jednostek zajmujących się innowacjami finansowymi, które raportują do zarządu instytucji;

2.     Przygotowywanie wytycznych, rekomendacji i innych dokumentów wspierających fintechy (coś na wzór tego co robi UKNF);

3.     Finansowe wspieranie różnych inicjatyw (tworzenie akceleratorów) oraz

4.     Większe zaangażowanie „senior managementu” w sprawy fintechów (wystąpienia etc.).

Organizacja organów i instytucji

To chyba największe wyzwanie, o którym mowa już była m.in. w Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego (pisałem o niej tutaj). Chodzi mniej więcej o to, że w ramach organów i instytucji odpowiedzialnych za rozwój innowacji finansowych tworzy się nowe jednostki (departamenty – np. jak w UKNF, zespoły, jednoosobowe stanowiska) odpowiedzialne za te działania. Takie wyodrębnione jednostki zazwyczaj odpowiadają za następujące obszary:

1.     Punkt kontaktowy odpowiedzialny za kwestie dotyczące fintechów (szerzej – innowacji finansowych);

2.     Monitorowanie zmian prawnych, regulacyjnych, ale i biznesowych;

3.     Działalność analityczna i planowanie strategiczne;

4.     Edukacja i szkolenia; 

5.     Poszukiwanie nowych rozwiązań SupTech (pisałem o nim tutaj);

6.     Prowadzenie piaskownic (wirtualnych/regulacyjnych);

7.     Nadzór nad fintechami (dodałby tutaj współpracę z tzw. Technical Service Providers);

8.     Koordynacja wewnętrzną i międzynarodowa (tutaj często ważna jest współpraca z departamentami współpracy zagranicznej).

Eksperci IMF są zdania, że wobec tych niezwykle szybkich zmian technologicznych (i nie zawsze nadążającymi za nimi regulacyjnymi) tworzenie wyznaczonych jednostek jest jak najbardziej sensownym i pożądanym rozwiązaniem. 

Koordynacja na poziomie krajowym i międzynarodowym

To również spore wyzwanie, szczególnie że fintech obejmuje nie tylko sferę finansów, ale i technologię, bezpieczeństwo czy kwestie dotyczące prawa konkurencji. W większości jurysdykcji brakuje obecnie konkretnych ram koordynacji ds. fintechów (np. takich na wzór koordynacji w ramach Komitetu Stabilności Finansowej). Z tego względu rekomendowanym rozwiązaniem jest wyraźne określenie mandatów organów i instytucji w zakresie innowacji finansowych, aby „każdy wiedział za co odpowiada i do kogo ma się zgłosić w razie problemu”.

Takie podejście ma też znaczenie z punktu widzenia samego rynku. Ilość regulacji jest na tyle dużo, że niekiedy trudno odnaleźć się w tym goszczą. Stworzenie jasnych ram w tym zakresie pozwoli na uzyskanie niezbędnych informacji przez zainteresowane podmioty. Wskazane jest również tworzenie Innovation Hub’ów oraz regulacyjnych piaskownic (to ma zostać zrealizowane w ramach Cyfrowej Agendy Nadzoru).

W praktyce oznacza to, że być może konieczne może będzie:

1.     Przeprowadzenie oceny kompetencji „dotykających” fintech i stworzenie listy właściwych organów;

2.     Ocena zasadności wyznaczenia Point of Contact;

3.     Stworzenie ram prawnych do współpracy i wymiany informacji pomiędzy wszystkimi „aktorami”;

4.     Zapewnienie odpowiedniej komunikacji zewnętrznej.

Podobne rozwiązania muszą zostać przemyślane w kontekście współpracy międzynarodowej, tym bardziej, że fintechy są coraz częściej międzynarodowymi podmiotami, które prowadzą swoją działalność w wielu miejscach i korzystających z nowych technologii (m.in. chmury obliczeniowej). Bez stosownej koordynacji i współpracy zidentyfikowane wyzwania pozostaną wyzwaniami, a rozwój innowacji finansowych nie przyśpieszy.

Podsumowując

Eksperci IMF są zdania, że trzy czynniki mają znaczenie przy tworzeniu ram dla rozwoju fintechów:

1.     Jasne określenie mandatów poszczególnych instytucji publicznych;

2.     Elastyczność (również w zakresie prawa i regulacji);

3.     Efektywna koordynacja.

Dopiero połączenie tych trzech czynników oraz wybór modelu regulacji (entity-based versus activity-based lub kombinacja obu) pozwoli na bardziej rewolucyjne zmiany, na które (chyba) czekamy.