Strategia Komisji (UE) dla płatności wyznaczy kierunek rozwoju cyfrowych finansów, czyli co Unia Europejska chciała przekazać sektorowi
Jednym z elementów Strategii Cyfrowych Finansów jest podejście do płatności jako głównego „drivera” dla rozwoju nie tylko sektora finansowego, ale i innych branż w tym eCommerce. Ze względu na szczególny charakter tematyce płatności (detalicznych) poświęcono odrębną Strategię, która wskazuje kierunek, w którym zmierzać powinna cyfrowa Europa. Jednocześnie, co jest istotne z punktu widzenia fintechów, Komisja zamierza pozostawić nieco „przestrzeni” do tworzenia innowacyjnych rozwiązań, choć zawsze na końcu najważniejsze będzie bezpieczeństwo naszych środków. Jaką więc wizję i strategię przygotowali dla nas urzędnicy z Brukseli?
To co na rzuca się na początku, to pewna doza niepokoju związanego z wchodzeniem BigTechów na rynek płatności oraz rozwój tzw. stablecoins, które mogą umożliwić realizację postulaty natychmiastowych płatności. Dlaczego niepokoju? Bo w jakimś stopniu może to zagrozić stabilności sektora finansowego, ale to temat na odrębną dyskusję. Komisja dostrzega także to, że sposób w jaki płacimy ciągle ewoluuje i raczej dążymy w kierunku całkowicie automatycznych transakcji (o swojej wizji pisałem chociażby tutaj).
Sama Strategia jest oparta o cztery filary:
1. Rozwój cyfrowych i natychmiastowych płatności o charakterze pan-europejskim;
2. Innowacyjny i konkurencyjny rynek płatności konsumenckich;
3. Odpowiedni system i infrastruktura wspierające te płatności;
4. Efektywne płatności międzynarodowe.
Założenia te mają zostać osiągnięte nie tylko poprzez „stymulację” prawno-regulacyjną, ale także wspieranie rozwoju infrastruktury czy wspieranie inicjatyw na styku publicznym i prawnym, choć oczywiście nie obejdzie się bez istotnych zmian, np. pakietu PSD2.
Od razu krótki komentarz. Strategia nie będzie dużym „zaskoczeniem” czy „wyzwaniem” dla krajowego rynku płatności, bo wiele z tych innowacji jest już u nas dostępnych. Jeżeli jednak spojrzymy na szerszy kontekst, czyli umiędzynarodowienie pewnych standardów, to robi się już nieco ciekawiej.
Przechodząc do szczegółów…
W jednym z ostatnich artykułów zacząłem analizę obecnego statusu prawnego dla płatności natychmiastowych, a chyba powinienem był zacząć od wyjaśnienia jak w ogóle Komisja (UE) podchodzi do tego „zagadnienia” w samej Strategii. Nadrabiam te zaległości.
Po pierwsze, płatności natychmiastowe mają być standardem, czy jak to określa KE – „new normal”. Jednocześnie dostrzega ona, że dotychczas podejmowane działania oparte głównie o dobrowolne porozumienia (przystąpienia) w ramach SEPA (czyli płatności w EURO) nie przyniosły zakładanych skutków, tj. wypromowania instant payments jako czegoś naturalnego i dominującego (warto zwrócić uwagę na to, że tutaj rozliczenie płatności mamy praktycznie w czasie rzeczywistym, a to duży „bonus” np. dla branży eCommerce).
Być może jest to wynik braku „harmonizacji” czy braku narzucenia obowiązku przystąpienia do schematu i tego ma dotyczyć ocena, którą Komisja ma zamiar przeprowadzić w najbliższym czasie. Jeżeli ktoś jest zainteresowany tematem SEPA Instant, to warto zajrzeć do tego artykułu.
A skoro już o SEPA mowa…
To Komisja nie jest chyba do końca zadowolona z tego jak działają płatności międzynarodowe. W Strategii znajdujemy wyraźne stwierdzenie, że nadal powszechnym zjawiskiem jest tzw. IBAN discrimination w odniesieniu do poleceń zapłaty, co uniemożliwia użytkownikom końcowym korzystanie z „automatyzmu”, które daje ta usługa. Przyczyny są różne, czasem to niechęć odbiorców lub ich dostawców, a czasem brak technicznych możliwości. I tutaj będzie duży „focus” Komisji, która zamierza „coś z tym zrobić” przy współpracy z krajowymi organami nadzoru. Można więc oczekiwać „nieoczekiwanych” przeglądów zgodności z Rozporządzeniem 260/2012.
Użytkownik końcowy?
Same rozwiązania mają być benefitem przede wszystkim dla użytkowników końcowych, czyli również odbiorców płatności (np. wspomnianych już sprzedawców internetowych). Tutaj ciekawostka. Całkiem niedawno, bo w 2019 r., European Payments Council stworzyła bardzo schemat płatniczy – SEPA proxy-look-up, który pozwala na dokonywanie płatności Peer-2-Peer bez ujawniania numeru rachunku, czyli np. z wykorzystaniem numeru telefonu czy adresu e-mail. Tego typu rozwiązania nie są specjalną nowością na polskim rynku, ale w skali UE nie jest już to tak „oczywiste”.
Innym przykładem może być wykorzystanie kodów QR, komunikacji bluetooth czy tzw. NFC, o które oparte są płatności zbliżeniowe. Komisja dostrzega przede wszystkim potencjał w standaryzacji kodów QR, które mogą zastąpić nam płatności kartowe (pytanie czy to ma sens w dobie intensywnego wykorzystania NFC np. w SoftPOSach). Komisja rozważa przy tym stworzenie wspomnianego – jak to sama określa – „single, open and secure European standard for QR-codes”.
Co ważne, Komisja jest przekonana o tym, że infrastruktura potrzebna do rozliczeń i rozrachunku płatności natychmiastowych już funkcjonuje, choć do pełnej operacyjności jeszcze trochę zostało, co wymaga m.in. ich usunięcia przez EBC oraz pełnej implementacji przez podmioty sektora finansowego, co ma nastąpić do 2021 r. Ma to być „twardy” obowiązek, więc warto o tym pamiętać.
I wróćmy do aspektu międzynarodowego
Płatności natychmiastowe mają być prawdziwie pozbawione barier i powszechnie dostępne. Komisja zamierza do końca 2023 r. rozważyć możliwość stworzenia jakiejś formy „oznaczenia” dla pan-europejskich płatności czy stworzenie rozwiązań dla płatności bezstykowych, a także wsparcie rozwoju i modernizacji infrastruktury (i poszczególnych) merchantów, w tym poprzez umożliwienie wydawania e-paragonów. Jest to w sumie dość ciekawe, bo bazując na doświadczeniach związanych ze wdrażaniem silnego uwierzytelniania klientów powinno to nastąpić kilka lat temu. No, ale lepiej późno niż wcale.
I na dzisiaj to wszystko. W kolejnej odsłonie przyjrzymy się pozostałym aspektom Strategii, choć te często pokrywają się z Digital Finance Strategy. Do zobaczenia!